ظهور انواع نظریات دربارة دولت در عرصة اقتصاد در دوران معاصر، لزوم روشن ساختن جایگاه دولت در اقتصاد اسلامی و مقایسة آن با دیگر نظریات را ضرور ساخته است
دانلود مقاله رشته اقتصاد
جایگاه دولت در اقتصاد اسلامی و مقایسه آن با دیگر نظریات
چكیده
ظهور انواع نظریات دربارة دولت در عرصة اقتصاد در دوران معاصر، لزوم روشن ساختن جایگاه دولت در اقتصاد اسلامی و مقایسة آن با دیگر نظریات را ضرور ساخته است. مقاله با بیان ویژگیهای كلّی دولت در مكاتب مركانتالیست، فیزیوكرات، كلاسیك، مكتب تاریخی، نئوكلاسیك، كینز، دولت رفاه، هزینة مبادلة اطّلاعات، انتخاب عمومی یا مكتب اقتصادی سیاست ضمن بیان اهداف، وظایف، اختیارات و منابع در اختیار دولت اسلامی، تفاوتهای دولت اسلامی را با دیگر دولتها روشن میسازد.
مقایسه در موارد هدف نهایی فعالیت دولت، مالكیت منابع، اصل عقلایی دخالت دولت، دیدگاه دربارة دولت، رابطة دولت و بخش خصوصی، سیاستگذاری، تأمین اجتماعی و رفع فقر و بیعدالتی، تولید كالاهای عمومی، تولید كالاهای دارای انحصار طبیعی، توزیع مجدّد درآمد، توزان اجتماعی و شیوه تصمیمگیری صورت گرفته و نشان میدهد كه دولت اسلامی مشتركاتی با برخی دولتها دارد؛ اما نمیتوان آن را جزو یكی از آن دیدگاهها دانست؛ بلكه نظریة دولت اسلامی در عرصة اقتصاد به جهت تفاوت در اهداف، شیوهها، ابزارها استقلال كامل دارد.
واژگان كلیدی:
دولت
دولت رفاه
اقتصاد اسلامی
عقاید اقتصادی
مقدّمه
دولت از مهمترین نهادهای بشری است كه حضور فعّال آن در طول تاریخ زندگی اجتماعی انسان روشن است. هزاران سال است كه انسان برای تحقق نظم اجتماعی و سهولت زندگی خود و بهره مندی از امنیت داخلی و دفاع در برابر دشمن، نهاد دولت را سامان داده است. دولتها در این مدت، گاه مردمی و گاه ضدّ مردمی بوده؛ گاه رفتاری عادلانه و گاه رفتار ظالمانه از خود نشان دادهاند. گرچه جنبشهای اجتماعی برای تغییر دولت شكل میگرفت ، هیچ مردمی، نبودِ دولت را در باور خود راه نمیداد؛ زیرا میدانست نبودِ نهاد قدرتمند در جامعه به هرج و مرج اجتماعی میانجامد. وظایف دولتها در گذر زمان ، بر حسب دیدگاهها متفاوت بوده است.
در قرون اخیر، دیدگاههای متعدّدی دربارة نقشهای دولت در عرصة اجتماع مطرح شده است. شكلگیری دولتهای مدرن در اروپا و دگرگونیهای شگرف بعدی آن در مورد وظایف دولت به ویژه وظایف اقتصادی، مباحث بسیاری را در ادبیات مباحث سیاسی و اقصادی رقم زده است. طیف گستردة دولت حدّاقلی و ژاندارمی تا دولت كمونیستی ، و تحقّق آثار مثبت و منفی هر یك در جوامع، باعث شده تصمیم گیری دربارة انتخاب دولت مشكلتر شود.از سوی دیگر، در اقتصاد اسلامی، دولت نهاد مهمّ و اساسی است و شناخت حیطة دخالت آن به تبیین دقیق وظایف دولت اسلامی بر اساس متون دینی و مقایسة آن با وظایف انواع دولتهای مطرح در ادبیات اقتصادی نیازمند است. با تعیین موقعیت جایگاه دولت اسلامی و رابطة آن با دولتهای امروزی میتوان عملكرد دولتهای اسلامی و نتایج حاصله از حضور آن را حدس زد.
فهرست مطالب
جایگاه نهاد دولت در عرصة اقتصاد1
چكیده1
واژگان كلیدی:2
مقدّمه2
دولت در نظریات اقتصادی3
2. دولت فیزیوكراسی4
3. دولت كلاسیكی5
6. دولت نئو كلاسیكی6
7. دولت سوسیالیستی7
8. دولت كینزی7
9. دولت رفاه7
10. دولت در نظریة انتخاب عمومی یا مكتب اقتصادی سیاست8
11. دولت در نظریة هزینة مبادله10
12. نظریة اطّلاعات11
13. دولت در مكتب اقتصادی اسلام12
اهداف دولت اسلامی12
وظایف دولت اسلامی13
اختیارات دولت اسلامی15
مقایسه دولت اسلامی بادیگردولتها18
1. هدف نهایی فعّالیت دولت18
2. مالكیت منابع19
3. اصل و عقلایی دخالت دولت21
4. رابطة دولت وجامعه22
5. دیدگاه دربارة دولت23
6. رابطة دولت و بخش خصوصی23
7. سیاستگذاری25
8. تامین اجتماعی و رفع فقر و بی عدالتی25
9. تولید كالاهای عمومی25
10. تولید كالاهای خصوصی دارای آثار جانبی مثبت و منفی26
11. تولید كالاهای دارای انحصارطبیعی27
12. توزیع مجدّد درآمد28
13. توازن اجتماعی28
14. شیوه تصمیمگیری29
نتیجهگیری30
منابع و مأخذ32